ارزیابی زمین
مطالعه موردی ۵- ارزیابی زمین
ارزیابی زمین برای برنامه ریزی کاربری اراضی روستایی یکی از اولین کاربردهای GIS در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ بود. همچنین به عنوان ارزیابی مناسب بودن زمین شناخته می شود. باید توجه داشت که تناسب زمین تنها در رابطه با انواع خاصی از کاربری ها معنی دار است. انواع مختلف استفاده از زمین نیازهای بیوفیزیکی متفاوتی دارند. به عنوان مثال دشت سیلابی آبرفتی با زهکشی مانع ناشی از غرقابی ممکن است برای کشت برنج بسیار مناسب باشد، اما برای بسیاری از اشکال دیگر کشاورزی نامناسب است.
زمین شامل محیط فیزیکی، از جمله آب و هوا، توپوگرافی، خاک، پوشش گیاهی و هیدرولوژی است، در حالی که کاربری زمین به نحوه استفاده از زمین برای فعالیتهای انسانی مانند کشاورزی، جنگلداری، دامداری، حفاظت از طبیعت و تفریح مربوط می شود. ارزیابی زمین شامل مقایسه ویژگی ها و کیفیت زمین با الزامات انواع مشخص کاربری و تعیین میزان مناسب بودن زمین برای آن نوع کاربری ها است. ویژگی های زمین به ویژگی های زمین اشاره دارد که می تواند اندازه گیری یا تخمین زده شود، مانند شیب، جهت، بارندگی، دمای هوا، بافت خاک و عمق ریشه زایی. ویژگیهای زمین ویژگیهای پیچیده ای از زمین است که بر مناسب بودن زمین برای نوع خاصی از کاربری زمین تأثیر می گذارد، مانند رطوبت، ظرفیت نگهداری کودها، خطر ناپایداری زمین، خطر سیل، خطر شوری و خطر غرقابی سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد چارچوبی برای ارزیابی زمین (FAO 1976) ایجاد کرده است که به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفته است. این چارچوب مجموعه‌ای از اصول را برای ارزیابی زمین، ساختار طبقه‌بندی تناسب زمین و رویه‌های انجام ارزیابی زمین را مشخص می‌کند. روش اساسی برای ارزیابی تناسب زمین شامل موارد زیر است :
- جمع آوری و آماده سازی کاربری زمین ، مشخصات زمین و داده های کیفیت زمین
- تعیین انواع کاربری زمین و الزامات آنها (برای مثال ، انرژی ، آب ، مواد مغذی ، جلوگیری از فرسایش و شوری)
- تعریف و ایجاد واحدهای نقشه برداری زمین
- مقایسه انواع کاربری اراضی با زمین موجود در هر واحد نقشه برداری
- طبقه بندی مناسب بودن زمین هر واحد نقشه برداری زمین با استفاده از ویژگی های زمین و کیفیت زمین به عنوان معیارهای تشخیصی
- ارائه نتایج
واحد نقشه برداری زمین یک منطقه نقشه برداری شده از زمین با ویژگی های زمین و کیفیت زمین مشخص است. معمولا واحدهای نقشه برداری زمین با بررسی منابع طبیعی، مانند بررسی خاک و فهرست جنگل ها، تعریف و نقشه برداری می شدند. هر واحد نقشه برداری زمین همگن فرض می شود یا دارای تغییرات کمی در خاک، شکل زمین و سایر خواص فیزیکی است. اما درجه همگنی آنها با مقیاس و شدت مطالعه متفاوت است. هر واحد نقشه برداری زمین با الزامات انواع کاربری های تعریف شده مقایسه می شود که منجر به طبقه بندی تناسب زمین می شود. درجه تناسب معمولاً در چهار طبقه طبقه بندی می شود : بسیار مناسب، نسبتاً مناسب، در حاشیه مناسب و نامناسب. جدول ۱۰٫۱ تعاریف آنها را فهرست می کند. در GIS، ارزیابی زمین می تواند بر اساس داده های برداری یا داده های رستر باشد. تجزیه و تحلیل مبتنی بر برداری شامل موارد زیر است :
- آماده سازی لایه های مشخصه و کیفیت زمین
- ایجاد واحدهای نقشه برداری زمین از طریق همپوشانی نقشه از ویژگی های زمین و لایه های داده کیفیت زمین
- تعیین طبقه مناسب برای هر واحد نقشه برداری زمین بر اساس جدول ویژگی های ترکیبی
- طبقه بندی مجدد لایه نقشه واحد نقشه برداری زمین برای ایجاد نقشه مناسب بودن زمین
تجزیه و تحلیل مبتنی بر رستر مشابه است ، اما از سلولها به عنوان واحدهای نقشه برداری زمین استفاده می کند. کلاس تناسب ممکن است با استفاده از تجزیه و تحلیل چند معیاره یا قوانین تصمیم گیری تعیین شود.
چاندا و همکاران (۲۰۱۰) از GIS برای ارزیابی تناسب زمین برای چای در منطقه ای از شمال لائوس در امتداد مرز با چین، شامل شش منطقه و مساحت ۶۷/۱۰۳۲۳کیلومتر مربع استفاده کرد. این منطقه دارای زمین کوهستانی و تپه ای با روش کشت بریده و سوختگی (شامل قطع و سوزاندن گیاهان در جنگل ها برای ایجاد زمینه های کشاورزی) است. به منظور ترویج استفاده پایدار از منابع زمین و شیوه های مدیریت محیط زیست، جلوگیری از گسترش بیشتر کشت بریده و سوزانده شده در جنگل ها و در عین حال بهبود اقتصاد محلی، مزارع چای در این منطقه تشویق شد. این مطالعه مناسب بودن زمین برای چای در منطقه را با استفاده از چارچوب FAO ارزیابی کرد و مراحل زیر را انجام داد :
- نقشه برداری از کاربری ها و تغییرات کاربری زمین از ۱۹۹۲ تا ۲۰۰۲ از تصاویر ماهواره ای
- تعیین نیاز زمین برای کاشت چای با مشورت کارشناسان (جدول ۱۰-۲)
جدول ۱۰-۱ کلاسهای تناسب زمین (اقتباس از FAO 1976)
- تهیه لایه‌های داده خصوصیات زمین و کیفیت زمین با استفاده از ArcGIS
- ایجاد نقشه ترکیبی از واحدهای نقشه برداری زمین با پوشاندن لایه های مشخصه زمین و کیفیت زمین در ArcGIS
- تخصیص وزن های به دست آمده از کارشناسان به خصوصیات فردی زمین و کیفیت زمین (جدول ۱۰-۲)
- استفاده از ویژگی های زمین و کیفیت زمین به عنوان معیارهای طبقه بندی مناسب بودن زمین ، و استفاده از AHP (بخش ۹-۱ را ببینید) در واحدهای نقشه برداری زمین برای به دست آوردن کلاسهای مناسب بودن زمین آنها
- تهیه نقشه تناسب زمین برای مزارع چای.
ده ویژگی یا کیفیت زمین در ارزیابی استفاده شد، از جمله ارتفاع، شیب، جهت، pH خاک، عمق خاک، میانگین بارندگی سالانه، دمای انباشته ≥۱۰ درجه سانتی گراد، کاربری فعلی زمین، فاصله از روستاها و فاصله از مرز لائوس و چین. ایست بازرسی جدول ۱۰-۲ این معیارها و وزن آنها را که توسط AHP به دست آمده است فهرست می کند. شکل ۱۰-۸ روند تجزیه و تحلیل GIS را نشان می دهد. نتایج نشان داد که ۱۱/۳ درصد از منطقه مورد مطالعه برای کاشت چای بسیار مناسب، ۲/۲ درصد از سطح متوسط مناسب، ۲۴/۰ درصد در حاشیه مناسب و بقیه نامناسب است. نقشه خروجی تناسب زمین توزیع مکانی چهار کلاس مناسب را نشان داد.
بدون دیدگاه