تئوری سیستم اطلاعات جغرافیایی (قسمت ۶)

انواع فرمت های GIS

۱٫فرمت های برداری

۲٫انواع فرمت های رستری

 

فرمت های برداری:برخی از فرمت های برداری عبارتنداز:

-Coverage

Shape-

DWG-

DGN-

DXF-

Harward Specific Format-

PostScript-

DLG-

TIGER-

SVG-

Shapefile-

Arc-Info Coverage-

Arc-Info Interchange File-

GeoDatabase-

 

Coverage: یکی از اولین و قدرتمندترین فرمت های ارایه شده برای ساختار وکتوری است. این فرمت را شرکت ESRI هم زمان با ارائه نرم افزار ArcInfo ارائه کرد. این فرمت به خاطر قابلیت های فوق العاده توپولوژیکی و همچنین توانایی ذخیره انواع لایه های وکتوری (نقطه ای،خطی،پلیگونی و همچنین Annonation  و ….) از فرمت های مهم و پرکاربرد در سیستم های اطلاعات جغرافیایی است. این فرمت در نرم افزارها عمدتا با پسوند .cov دیده می شود.

Shape-: این فرمت را شاید بتوان پرکاربردترین فرمت در زمینه داده های مورد استفاده در سیستم های اطلاعات جغرافیایی نامید.از جمله قابلیت های این فرمت گسترش آن در بیشتر نرم افزارهای سنجش ازدور و سیستم های اطلاعات جغرافیایی است. به گونه ای که لایه های اطلاعاتی که با این فرمت ذخیره شده باشند در بیشتر این برنامه ها یا به طور مستقیم قابل باز شدن است و یااینکه امکان ذخیره سازی آن ها در نرم افزار وجود دارد.از محدودیت این فرمت می توان به ناتوانی این فرمت در ذخیره سازی هم زمان لایه های وکتوری خطی، نقطه ای و پلیگونی اشاره کرد. به عبارت دیگر، Shapeفایل های خطی، نقطه ای و پلیگونی هر کدام در لایه های جداگانه ذخیره می شوند. این فرمت از داده های وکتوری،از لحاظ ساختار توپولوژی قابلیت زیادی ندارد. این فرمت را شرکت ESRI همزمان با طراحی نرم افزار Arcview ارائه کرد.

DWG: این فرمت نیز یکی از فرمت های داده وکتوری است. این فرمت یکی از فرمت های پیش فرض در نرم افزارهای AutoCAD می باشد و تعدادی از نقشه های رقومی توپوگرافی بااین فرمت ارائه شده است.بسیاری از نقشه ها و لایه های اطلاعاتی را که شهرداری ها،استانداری ها،مسکن و شهرسازی تهیه کرده اند دارای این فرمت است و برای استفاده در محیط سیستم های اطلاعات جفرافیایی باید آماده سازی اولیه بر روی آن ها انجام شود.

 

 

DGN:یکی دیگر از فرمت های لایه وکتوری DGN است که به طور پیش فرض در نرم افزار MicroStation موجود می باشد.تعدادی از لایه های وکتوری رقومی را که سازمان نقشه برداری کشور تهیه کرده است به این فرمت می باشد.

DXF: یک فرمت خروجی برای تبادل فایل ها بین کامپیوترها و بسته های نرم افزاری است.این فرمت را AutoCAD ایجاد می کند و دارای جزییاتی در مورد Drawing  (مانند پهنای خط، style، رنگ، text) است که توپولوژی در آن ذخیره نمی شود. شامل ۶۴ لایه بوده که هر لایه از عوارض مختلفی تشکیل شده است و به کاربر اجازه داده می شود که عوارض را از یکدیگر جداکند.فایل های را که GPS برداشت می کند پس از اتصال به کامپیوتر با کابل و نرم افزارهای مربوطه اغلب دارای این فرمت هستند.

Harward Specific Format: از دو نوع فرمت تشکیل شده است: فرمت هایی که در آن ها مختصات زمینی واقعی داده حفظ شده و استفاده می شود و فرمت هایی که از page description دیگری از نقشه استفاده می کنند. نمونه ای از این فرمت، فرمت ( Hewlett-Packard Graphic Language ) است که به زبان Digital Exchange Format می باشد و با پرینترها و پلاترها مورد استفاده قرار می گیرد.

PostScript: یک زبان  PostScriptاست که بیشتر برای export یا پرینت نقشه استفاده می شود. از گرافیک های برداری و شبکه ای پشتیبانی می کند و اغلب با Adobe مورد استفاده قرارمی گیرد و بیشتر پرینترها قادر به خواندن آن هستند.

DLG: عوارض را در فایل های جداگانه ذخیره می کند و این فرمت را می توان به اغلب نرم افزارهای GIS  ای Import  کرد. این فرمت اغلب نیاز به manipulation بیشتر رخ داده دارد و در آن نمی توان ارتفاع را ذخیره کرد.

TIGER:ترکیب از فایل های DLG و DBF/DIME است .شامل توپولوژی و Address Match  است.از نوع Node/Arc است و از سه فایل Zero cells  برای نقاط،One cells برای خطوط و Two cells برای نواحی تشکیل می شود که با cross-indexing به هم لینک شده اند. در آن بعضی از عوارض landmarkهستند و با استفاده از آن لایه های GIS به یکدیگر متصل می شوند.

SVG: یک image  و یک Extenاز زبان XML است. بنابراین هر برنامه ای قادر به تشخیص XML است،قادر به نمایش تصویرSVG  نیز می باشد Scalable است.بدین معنا که با Zoom in روی تصویر قدرت تفکیک آن کاهش نمیابد. نسبت به فایل های سنتی تصویر (مانند PDF،GIFو JPEG) کوچک تر و سریعتر است.

Shapefile: یک فرمت برداری برای ذخیره موقعیت ، شکل و توصیفات عوارض جغرافیایی است که در مجموعه ای فایل های مرتبط باهم ذخیره می شوند و شامل یک Feature class است.

Arc-Info Coverage: یک مدل داده است که عوارض جغرافیایی مورد استفاده در نرم افزار ArcInfo  را ذخیره می کند. مجموعه ای از داده های Thematic را به عنوان یک واحد ذخیره می کند.اغلب یک لایه (خاک، جاده و کاربری)را نشان می دهد.در آن عوارض اولیه به صورت مستقل در جدول توصیف های عارضه ذخیره می شوند. در ArcGISنمی توان آن را ویرایش کرد.

 

Arc-Info Interchange File:یک فایل خروجی است.برای تبادل یک Coverage،Grid،TIN و جدول های Info مربوط به ماشین های مختلف استفاده می شود.

 

GeoDatabase: مدل داده شیءگرااست و تحت RDBMS می باشد. در آن عوارض جغرافیایی و توصیف های آن ها Object ها و روابط objectها است و در آن می توان object هایی (مانند Feature Class Relationship Classes، FeatureData Sets، Non Spatial Tables) را ذخیره کرد.

تبدیل داده ها و تغییر فرمت:

با توجه به پیشرفت سریع GIS و تکامل نرم افزارهای مرتبط ساختار و فرمت داده های در دسترس نیز دچار تغییر شده است. هر چند که انواع فرمت های موجود را می توان تا حد زیادی به یکدیگر تبدیل نمود ولی در حین انجام این تبدیل خواص توپولوژیکال لایه مورد نظر تا حد زیادی از دست خواهد رفت و یا در مورد داده های رستری نیز امکان تبدیل فرمت ها وجود دارد.ولی در حین انجام این عمل اغلب ریزش اطلاعات یا Generalization حواهیم داشت.در مورد تبدیل داده ها از رستر به وکتورو برعکس نیز همین مورد صادق است.به عنوان مثال می توان برای انجام یک سری پردازش های خاص نقشه موضوعی کاربری اراضی را از حالت پلیگون به حالت رستر تبدیل کرد.ولی باید توجه داشت که در این تبدیل حجم داده ها افزایش می یابد و در ضمن اطلاعات موجود در جدول اطلاعات توصیفی و کار بااین جدول ها محدود می شود و دقت کار نیز کاهش می یابد. عکس این مطلب نیز صدق می کند. مثلا تبدیل داده های رستری مثل تصاویر ماهواره ای پیش از طبقه بندی و تهیه نقشه های موضوعی به داده های وکتوری بی معنی است.این در حالی است که فرایند رقومی سازی یعنی تبدیل نقشه های اسکن شده رستری به نقشه های رقومی شده امری پرکاربرد و مفید است.